भारतात सोने हे केवळ एक मौल्यवान धातू नाही, तर ते सांस्कृतिक आणि आर्थिक दृष्ट्याही अत्यंत महत्त्वाचे आहे. महागाईपासून संरक्षण आणि सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून सोन्याला नेहमीच पसंती दिली जाते. पारंपारिक दागिने आणि नाण्यांच्या पलीकडे, आता आधुनिक डिजिटल गुंतवणुकीचे पर्याय उपलब्ध झाले आहेत.
नुकत्याच उपलब्ध झालेल्या आकडेवारीनुसार, 2024-25 आर्थिक वर्षात भारतीय गुंतवणूकदारांनी Gold ETFs मध्ये केलेल्या गुंतवणुकीत सुमारे 170% पेक्षा जास्त वाढ दिसून आली आहे. ही आकडेवारी सोन्यातील डिजिटल गुंतवणुकीची वाढती स्वीकारार्हता दर्शवते. 2025 मध्ये सोन्यामध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी गोल्ड ईटीएफ आणि गोल्ड म्युच्युअल फंड हे दोन प्रमुख आणि लोकप्रिय पर्याय म्हणून उदयास आले आहेत. परंतु, यापैकी कोणता पर्याय तुमच्या गुंतवणुकीच्या गरजांसाठी अधिक योग्य ठरेल, हा प्रश्न अनेक गुंतवणूकदारांना पडतो.
या ब्लॉग पोस्टमध्ये, आम्ही Gold ETFs आणि Gold Mutual Funds यांच्यातील मूलभूत फरक, त्यांचे फायदे-तोटे, व्यवहार प्रक्रिया आणि नवीनतम कर नियमांची सविस्तर तुलना करणार आहोत. हा तपशीलवार अभ्यास तुम्हाला 2025 मध्ये सोन्याच्या गुंतवणुकीबाबत एक सुज्ञ आणि योग्य निर्णय घेण्यास मदत करेल.
Gold ETFs
गोल्ड ईटीएफ म्हणजे एक्सचेंज ट्रेडेड फंड. हे फंड प्रत्यक्ष सोन्याच्या किमतीतील चढ-उतारांना अचूकपणे ट्रॅक करण्यासाठी डिझाइन केलेले असतात. थोडक्यात सांगायचं तर, तुम्ही इथे प्रत्यक्ष सोनं विकत घेत नाही किंवा ते स्वतःजवळ ठेवत नाही, तर कागदावरच्या डिजिटल स्वरूपातील सोन्यात गुंतवणूक करता.
या फंडचे युनिट्स स्टॉक एक्स्चेंजवर सामान्य शेअर्सप्रमाणे सूचीबद्ध असतात. याचा अर्थ तुम्ही दिवसाभरात बाजाराच्या वेळेत कधीही त्यांची खरेदी-विक्री करू शकता. यामुळे तुम्हाला रिअल-टाइम ट्रेडिंग चा फायदा मिळतो आणि किमतीतील बदलांवर जलद प्रतिसाद देता येतो. प्रत्येक गोल्ड ईटीएफ युनिट साधारणपणे 1 ग्रॅम (काही योजनांमध्ये 0.5 ग्रॅम किंवा 0.01 ग्रॅम) उच्च शुद्धतेच्या (99.5% किंवा 99.9% शुद्ध सोने) भौतिक सोन्याचे प्रतिनिधित्व करते. हे सोने fund manager द्वारे सुरक्षित तिजोरीत ठेवलेले असते.
गोल्ड ईटीएफमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी तुमच्याकडे डिमॅट खातेआणि ट्रेडिंग खाते असणे अनिवार्य आहे. या गुंतवणुकीचा मोठा फायदा म्हणजे सोन्याच्या किमतीची आणि शुद्धतेची संपूर्ण पारदर्शकता असते, शिवाय तुम्हाला प्रत्यक्ष सोने बाळगण्याची किंवा त्याच्या साठवणुकीची आणि सुरक्षिततेची कोणतीही चिंता करावी लागत नाही.
Read: Top 5 Gold ETFs with Lowest Expense Ratio
Gold Mutual Funds
सोन्यात डिजिटल पद्धतीने गुंतवणूक करण्यासाठी गोल्ड म्युच्युअल फंड हा गोल्ड ईटीएफला एक महत्त्वाचा पर्याय आहे. हा प्रकार खास करून अशा गुंतवणूकदारांसाठी डिझाइन केला आहे, ज्यांना सोप्या पद्धतीने सोन्यामध्ये गुंतवणूक करायची आहे आणि डिमॅट खाते उघडण्याची इच्छा नाही.
गोल्ड म्युच्युअल फंड हे प्रामुख्याने ‘फंड ऑफ फंड्स’ (FoF) या श्रेणीत मोडतात. याचा अर्थ असा की, हे फंड थेट सोन्यात गुंतवणूक करत नाहीत, तर ते बाजारात उपलब्ध असलेल्या गोल्ड ईटीएफमध्ये किंवा सोन्याशी संबंधित इतर साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात. तुम्ही या फंडाचे युनिट्स थेट कोणत्याही Asset Management Company कडून (AMC) खरेदी करू शकता. यामध्ये व्यवहार दिवसाच्या शेवटी जाहीर होणाऱ्या Net Asset Value (NAV) नुसार पूर्ण होतो.
या फंडांचा एक मोठा फायदा म्हणजे, तुम्ही SIP (Systematic Investment Plan) द्वारे नियमितपणे लहान रकमेची गुंतवणूक करू शकता. एसआयपीमुळे तुम्हाला Rupee Cost Averaging फायदा मिळतो, ज्यामुळे बाजारातील चढ-उतारांमध्ये तुमची सरासरी खरेदी किंमत संतुलित राहते. तसेच, तुमच्या गुंतवणुकीचे व्यवस्थापन अनुभवी फंड व्यवस्थापकांकडून केले जाते, ज्यामुळे तुम्हाला तज्ञाच्या मार्गदर्शनाचा लाभ मिळतो.
Gold ETFs vs Gold Mutual Funds
सोन्यात गुंतवणुकीसाठी Gold ETFs आणि Gold Mutual Funds हे दोन प्रमुख पर्याय आहेत. खालील तक्त्यात या दोघांमधील मुख्य फरक स्पष्ट केले आहेत, जेणेकरून तुम्ही तुमच्या गरजेनुसार योग्य पर्याय निवडू शकता.
| घटक | Gold ETFs | Gold Mutual Funds |
|---|---|---|
| गुंतवणूक प्रक्रिया | स्टॉक एक्स्चेंजवर शेअर्सप्रमाणे खरेदी/विक्री डिमॅट खाते आवश्यक | AMC द्वारे थेट खरेदी/विक्री डिमॅट खाते आवश्यक नाही |
| Liquidity | उच्च तरलता बाजाराच्या वेळेत कधीही खरेदी/विक्री शक्य | दिवसाच्या शेवटी NAV नुसार व्यवहार तरलता थोडी कमी |
| Expense Ratio | सामान्यतः 0.5% ते 0.81% | सामान्यतः 0.1% ते 0.3% यामध्ये ETF चा खर्च समाविष्ट |
| ब्रोकरेज/व्यवहार शुल्क | ब्रोकरेज आणि डिमॅट खाते शुल्क लागू | ब्रोकरेज नाही काही फंड्समध्ये एक्झिट लोड लागू शकतो |
| गुंतवणूक पद्धत | एकरकमी गुंतवणूक काही ब्रोकर स्टॉक SIP सुविधा देतात | एसआयपी आणि एकरकमी दोन्ही पर्याय उपलब्ध |
| अनुकूलता | सक्रिय व्यापारी आणि डिमॅट खाते असलेल्यांसाठी योग्य | नवीन गुंतवणूकदार, एसआयपी पसंत करणारे आणि डिमॅट खाते नसलेल्यांसाठी योग्य |
2025 मध्ये सोन्यात गुंतवणुकीसाठी Gold ETFs आणि Gold Mutual Funds हे दोघेही लोकप्रिय पर्याय आहेत. खाली दिलेल्या तक्त्यांमध्ये भारतातील काही प्रमुख गोल्ड म्युच्युअल फंड्स आणि गोल्ड ईटीएफ्सची तुलना केली आहे. ही माहिती गुंतवणूकदारांना आपल्या गरजेनुसार योग्य पर्याय निवडण्यात मदत करेल.
Gold Mutual Funds
| Fund Name | Expense Ratio (%) | AUM (₹ Crores) | 1-Year CAGR (%) | 3-Year CAGR (%) |
|---|---|---|---|---|
| Nippon India Gold Savings Fund | 0.13% | 2,958 | 30.68% | 21.65% |
| SBI Gold Fund | 0.10% | 3,931 | 30.63% | 21.97% |
| HDFC Gold ETF Fund of Fund | 0.18% | 3,870 | 30.92% | 21.90% |
| ICICI Prudential Regular Gold Savings Fund | 0.09% | 2,056 | 30.87% | 21.94% |
Gold ETFs
| ETF Name | Expense Ratio (%) | AUM (₹ Crores) | 1-Year CAGR (%) | 3-Year CAGR (%) |
|---|---|---|---|---|
| Nippon India ETF Gold BeES | 0.80% | 20,783 | 29.96% | 21.45% |
| SBI Gold ETF | 0.73% | 7,719 | 30.10% | 21.53% |
| HDFC Gold ETF | 0.59% | 9,562 | 30.69% | 21.65% |
| ICICI Prudential Gold ETF | 0.50% | 7,294 | 30.35% | 21.74% |
वरील तक्त्यामधील सर्व डेटा MoneyControl आणि Zerodha सारख्या विश्वासार्ह स्त्रोतांवरून May 2025 पर्यंत गोळा केलेला आहे. यामध्ये नमूद केलेले ETFs आणि Mutual Funds हे केवळ माहितीच्या उद्देशासाठी दिले आहेत. हे कोणत्याही प्रकारची गुंतवणूक सल्ला, जाहिरात किंवा शिफारस नाही. गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराशी सल्लामसलत करावी.
2025 मध्ये गोल्ड ETF आणि गोल्ड म्युच्युअल फंडमध्ये CAGR जवळपास सारखीच दिसते – सुमारे 21.5% ते 21.9% च्या दरम्यान. परंतु, व्यवस्थापन खर्च आणि गुंतवणूक पद्धती यात फरक आहे.
Gold Mutual Funds चे खर्च कमी आहेत (0.09% ते 0.18%) आणि डिमॅट खाते न लागता SIP द्वारे गुंतवणूक करणे शक्य आहे, जे नवशिक्या गुंतवणूकदारांसाठी सोपे आहे. त्याउलट, Gold ETFs मध्ये थेट ट्रेडिंग करता येते पण डिमॅट खाते आवश्यक असते आणि खर्च जास्त (0.50% ते 0.80%) असतो.
म्हणून, जर तुम्ही सहजतेने आणि SIP द्वारे गुंतवणूक करू इच्छित असाल तर गोल्ड म्युच्युअल फंड्स योग्य पर्याय आहेत; आणि जर तुम्हाला रिअल-टाइम ट्रेडिंग आणि थोडी जास्त पारदर्शकता हवी असेल तर गोल्ड ETF विचारात घ्या.
Taxation – 2025 मध्ये नियम काय?
2025 पासून Gold ETFs आणि Gold Mutual Funds यांच्या कर आकारणीच्या नियमांमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल झाले आहेत. हे बदल समजून घेणे तुमच्या गुंतवणुकीसाठी महत्त्वाचे आहे.
गोल्ड ईटीएफ साठी कर नियम:
- Short-Term Capital Gains (STCG): जर तुम्ही Gold ETF युनिट्स 12 महिने किंवा त्याहून कमी कालावधीसाठी विकले, तर मिळणारा नफा तुमच्या एकूण उत्पन्नात (total income) समाविष्ट केला जातो आणि तुमच्या income tax slab नुसार कर आकारला जातो.
- Long-Term Capital Gains (LTCG): जर तुम्ही Gold ETF युनिट्स 12 महिन्यांपेक्षा जास्त कालावधीसाठी विकले, तर त्यावर 12.5% दराने (flat rate) कर आकारला जातो.
गोल्ड म्युच्युअल फंड साठी कर नियम:
- Short-Term Capital Gains (STCG): जर तुम्ही Gold Mutual Fund युनिट्स 24 महिने किंवा त्याहून कमी कालावधीसाठी विकले, तर मिळणारा नफा तुमच्या एकूण उत्पन्नात समाविष्ट केला जातो आणि तुमच्या आयकर स्लॅबनुसार कर आकारला जातो.
- Long-Term Capital Gains (LTCG): जर तुम्ही Gold Mutual Fund युनिट्स 24 महिन्यांपेक्षा जास्त कालावधीसाठी विकले, तर त्यावर 12.5% दराने कर आकारला जातो.
तुमच्यासाठी योग्य पर्याय कोणता?
गोल्ड ईटीएफ आणि गोल्ड म्युच्युअल फंड यापैकी कोणता पर्याय निवडायचा हे तुमच्या गुंतवणुकीच्या शैलीवर आणि गरजांवर अवलंबून आहे.
जर तुम्ही active trader असाल आणि बाजाराच्या वेळेत सोन्याच्या किमतीतील बदलांवर त्वरित व्यवहार करू इच्छित असाल, तर गोल्ड ईटीएफ तुमच्यासाठी उत्तम आहेत. यामध्ये तुम्हाला डिमॅट खाते आवश्यक आहे आणि ब्रोकरेज शुल्क लक्षात ठेवावे लागते.
याउलट, जर तुम्ही passive investor असाल, SIP द्वारे नियमित आणि शिस्तबद्ध गुंतवणूक करू इच्छित असाल आणि तुम्हाला डिमॅट खाते उघडायचे नसेल, तर गोल्ड म्युच्युअल फंड हा अधिक सोयीस्कर पर्याय आहे. यामध्ये गुंतवणुकीत सोपेपणा असतो.
सोन्यात गुंतवणूक करणे हे तुमच्या Portfolio Diversification साठी महत्त्वाचे आहे. सोने हे पारंपारिकपणे एक सुरक्षित मालमत्ता मानले जाते आणि महागाईपासून बचाव करण्यासाठी एक प्रभावी साधन म्हणून काम करते. ETFs आणि Mutual Funds दोन्ही long-term आणि short-term अशा दोन्ही प्रकारच्या गुंतवणुकीसाठी उपयुक्त ठरू शकतात, पण तुमच्या उद्देशानुसार योग्य पर्याय निवडणे महत्त्वाचे आहे.
गुंतवणूक करण्यापूर्वी विचारात घेण्यासारख्या गोष्टी
सोन्यात डिजिटल गुंतवणूक करण्यापूर्वी काही महत्त्वाचे मुद्दे विचारात घेणे आवश्यक आहे, जेणेकरून तुम्ही सर्वोत्तम निर्णय घेऊ शकाल:
सर्वात आधी, दोन्ही प्रकारच्या फंडांचे Expense Ratio तपासा. कमी खर्च प्रमाण म्हणजे तुमच्या गुंतवणुकीवर अधिक परतावा. Gold ETFs मध्ये Tracking Error किती आहे, हे तपासणे महत्त्वाचे आहे, कारण ते सोन्याच्या प्रत्यक्ष किमतीला किती अचूकपणे ट्रॅक करतात हे यावरून समजते.
फंडाची Liquidity देखील महत्त्वाची आहे. Gold ETFs मध्ये तुम्ही बाजाराच्या वेळेत रिअल-टाइममध्ये खरेदी-विक्री करू शकता. याउलट, Gold Mutual Funds मध्ये युनिट्स रिडीम केल्यानंतर पैसे मिळण्यासाठी साधारणपणे T+3 दिवस (व्यवहाराच्या दिवसापासून तीन कामकाजाचे दिवस) लागू शकतात.
तुम्ही ज्या फंड हाऊसची निवड करत आहात, त्याची प्रतिष्ठा आणि मागील ट्रॅक रेकॉर्ड तपासा. तसेच, तुमची गुंतवणुकीचा कालावधी किती आहे, म्हणजेच तुम्ही किती वर्षांसाठी गुंतवणूक करणार आहात, हे निश्चित करा. हे सर्व घटक तुम्हाला योग्य निर्णय घेण्यास मदत करतील.
शेवटचा विचार
थोडक्यात सांगायचे तर, Gold ETFs आणि Gold Mutual Funds दोन्ही 2025 मध्ये सोन्यात गुंतवणूक करण्याचे उत्तम मार्ग आहेत. तुमची निवड तुमच्या गुंतवणुकीच्या उद्दिष्टांवर, खर्चाच्या संवेदनशीलतेवर आणि सोयीनुसार अवलंबून असते. कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी सखोल संशोधन करा आणि तज्ञांचा सल्ला घ्या. तुमच्यासाठी योग्य असलेल्या सोन्याच्या गुंतवणुकीचे पर्याय आजच एक्सप्लोर करा!
Disclaimer: ही माहिती केवळ शैक्षणिक उद्देशाने आहे. नेहमीच पात्र आर्थिक सल्लागाराचीमदद घ्या, अन्यथा, कोणतेही आर्थिक निर्णय, गुंतवणूकीय निर्णय, व्यापारीक निर्णय किंवा वित्तीय बाजारांशी संबंधित कोणतेही निर्णय (शेअर मार्केट, क्रिप्टो इ.) घेण्यापूर्वी स्वतः त्या विषयाचे योग्य परीक्षण करा.